Hạt nhựa trao đổi ion hay còn được gọi là hạt nhựa làm mềm nước là loại hạt không hòa tan và có chứa các ion có thể dễ dàng trao đổi với các ion khác trong dung dịch phản ứng với nó. Sự trao đổi này không làm biến đổi tính chất vật lý của vật liệu trao đổi ion.
Hạt nhựa trao đổi ion có kết cấu, nhóm, hình thái ion, công nghệ chế tạo khác nhau với các màu sắc khác nhau như màu vàng, các nhóm màu nâu, trắng, đen, xám… Có thể đáp ứng được các yêu cầu sử dụng khác nhau. Hạt nhựa trao đổi ion có khả năng trao đổi những ion của nó với các ion khác có trong dung dịch chảy qua cột phản ứng. Vật liệu trao đổi ion tổng hợp được sử dụng phổ biến là nhựa polystyrene với nhóm sulphonate có khả năng trao đổi ion dương và nhóm amine trao đổi ion âm. Các loại nhựa tổng hợp được sử dụng chủ yếu để làm sạch nước, ngoài ra còn nhiều ứng dụng khác bao gồm việc phân tách các nguyên tố tạp chất lẫn trong dung dịch với các ion có khả năng trao đổi với nhau.
Hạt nhựa trao đổi ion dùng trong xử lý nước thông thường là các hạt nhựa styrene dạng gel, màu vàng trong suốt; hạt nhựa macroporous không trong suốt (hoặc hơi trong); nhựa macroporous cation styrene màu vàng nhạt hoặc nâu xám nhạt, hạt nhựa macroporous anion styrene có màu trắng; nhựa acrylic màu trắng hoặc trắng sữa.