Sách - Đằng Sau Mặt Báo - Hồi Ký Chân Dung Báo Chí Việt Buổi Ban Đầu Đến 1945

Giới thiệu Sách - Đằng Sau Mặt Báo - Hồi Ký Chân Dung Báo Chí Việt Buổi Ban Đầu Đến 1945

Sách - Đằng Sau Mặt Báo - Hồi Ký Chân Dung Báo Chí Việt Buổi Ban Đầu Đến 1945
Tác giả Trần Đình Ba
Nhà xuất bản NXB Tổng Hợp Thành Phố Hồ Chí Minh
Đơn vị phát hành NXB Tổng Hợp Thành Phố Hồ Chí Minh
Ngày xuất bản 06-2022
Số trang 536
Kích thước 16 x 24 cm
Loại bìa Bìa mềm
Nội dung
"Đề tài cho cuốn sách Đằng sau mặt báo đến bất chợt với tác giả, ngẫm ra, là bởi từ việc đọc sách mà nên. Và để nói về điều đó, phải tính tới điểm khởi phát ý tưởng chợt đến, khi tác giả đọc hồi ký Những năm tháng ấy của Vũ Ngọc Phan, thấy rằng nhà phê bình văn học họ Vũ đề cập nhiều đến những tờ báo ông từng đọc, từng cộng tác hay sáng lập, điều hành như L'Avenir du Tonkin, Trung Bắc Tân văn, Hà Nội Tân văn

Nhưng đó mới chỉ là manh nha ý tưởng thôi. Phải đến khi đọc Bước đường viết văn của Nguyên Hồng, những phác thảo ban đầu cho hình hài một tác phẩm mới thực sự hình thành trong tâm tưởng người viết. Và e rằng có thể quên ý tưởng thoáng qua, theo thói quen mỗi khi đọc sách, tác giả ghi lại ngay phác thảo cho đề tài bằng cây bút chì quen thuộc vào trang tên sách. Để từ đây, cứ lần hồi, những hồi ký, hồi ức, nhật ký, ghi chép của nhà văn, nhà thơ, ký giả Việt, hay sĩ quan, nhà báo Phá được tìm kiếm để đọc, đánh dấu lại những gì liên quan đến đề tài. Và cũng cố gắng bằng nhiều cách tiếp cận để đọc, tìm hiểu những tờ báo xưa của thời mới ra đời báo chí nước Việt cho đến năm 1945, từ đó mà gom góp nhặt nhạnh, hình thành nên tác phẩm Đằng sau mặt báo.

Đằng sau mặt báo chỉ dám gom góp “những mảnh vụn ký ức” của người đương thời mà thành hình tác phẩm này. Chắc chắn rằng, với số lượng hơn 1.000 tờ báo Pháp ngữ và Việt ngữ xuất bản ở Việt Nam thời gian 1865 - 1930 theo nghiên cứu của Huỳnh Văn Tòng, đó là mới chỉ đến 1930, chứ chưa phải là 1945 đầu, thì những ghi chép được thể hiện trong tác phẩm này, là không đủ, nếu không nói là rất vụn vặt. Tiếng là “ký ức” nhưng nó không chỉ là những ký ức, hồi tưởng từ những hồi ký, ghi chép của những người đương thời, mà có thể là cả những bài viết trên báo chí dạo ấy về những vấn đề liên quan trực tiếp tới báo chí, ký giả đương thời như về chế độ kiểm duyệt, về nhận định, đánh giá tờ báo cụ thể nào đó trên báo bạn, về ký giả nào đó trong tranh luận văn nghệ Bởi vậy, chữ “ký ức” cũng chỉ mang tính ước lệ mà thôi, nên ở tác phẩm này, chắc chắn không thể đầy đủ, mà thậm chí còn là thiếu rất nhiều những tờ báo hiện diện trong lịch sử báo chí nước Việt 1945 trở về trước. Đó là do sự thiếu hụt tư liệu của chúng tôi, hoặc còn nhiều ghi chép, nhiều mảnh ký ức mà chúng tôi, với kiến văn hạn chế, đọc chưa tới, đào chưa sâu. Thiếu sót ấy, xin tự nhận trước với quý độc giả và các nhà chuyên môn.

Tác phẩm này dựa nhiều vào ghi chép của người đương thời, những mảnh ký ức rời rạc về báo chí, những bài viết từ báo chí mà ghép lại để nói về những tờ báo cụ thể ở Phần I, và tiếp đó là về nghề báo với những ghi chép liên quan đến hoạt động báo chí, đến tòa soạn, tranh luận văn nghệ trên báo, đến kiểm duyệt bá Phần II. Nói là “những mảnh ký ức rời rạc về báo chí”, cụ thể ở đây là những nhật ký, hồi ký, là bài viết trên báo của những người đương thời, là những văn thi sĩ, nhà báo sống ở thời đó trực tiếp viết ra. Họ là những Trương Vĩnh Ký (Gia Đinh báo Thông loại khóa trình), Đặng Thúc Liêng (Việt dân báo khai tông minh nghỉa [nghĩa], Trương Vỉnh [Vĩnh] Ký hành trạ), Diệp Văn Kỳ (Chế độ báo giới Nam Kỳ năm mươi sáu năm nay); là Tản Đà (Giấc mộng lớn, An Nam tạp chí), Phạm Quỳnh (Nam Phong tạp chí), Nguyễn Văn Vĩnh (Đông Dương tạp chí) và họ là Nhất Linh, Khái Hưng, Thạch Lam (Phong hóa, Ngày nay), Thế Lữ, Anh Thơ (Từ bến sông Thương) cùng nhiều tên tuổi khác đã hiện diện trong làng văn, làng báo dạo ấy. Thế hệ này kế tiếp thế hệ kia cùng nghiệp cầm bút, và không ít thì nhiều, đều đã ghi tên mình trên nhiều trang báo.

Trẻ trung hơn nhưng cũng có mặt trên văn đàn 1945 về trước, có thể kể đến Nguyên Hồng (Bước đường viết văn), Vũ Ngọc Phan (Những năm tháng ấy), Nguyễn Huy Tưởng (Đến với văn chương và cách mạng), Nguyễn Vỹ (Văn thi sĩ tiền chiến) Lại tập tễnh bước vào nghề, hoặc siêng đọc tiếng viết nhưng tuổi đời còn nhỏ, suy nghĩ còn nông, mà đã sớm yêu sách vở, báo chương, nên không ít thì nhiều có những ký ức liên đới tới báo chí thì có Vương Hồng Sển (Thú chơi sách, Sài Gòn năm xưa, Dở mắm) Hạn hữu có trường hợp của nhân chứng sống từng viết báo những năm 1940 cũng được chúng tôi tận dụng khai thác thông tin dù rất ít ỏi. Đó là trường hợp nhà nghiên cứu Nguyễn Đình Tư nay đã hơn 100 tuổi, từng viết bài trên báo Truyền bá.

Một nguồn tư liệu đáng chú ý không thể bỏ qua dù hạn chế, là từ những ghi chép của người Pháp như Louis Roubaud với Việt Nam, bi thảm Đông Dương, Claude Bourrin với Bắc kỳ xưa, Đông Dương ngày ấy (1898 - 1908) đề cập đến những tờ báo Pháp ngữ như Le Courrier d'Haiphong, L'Avenir du Tonkin, Les Pages Indochinoise.

Hình ảnh sản phẩm

Giá DOGECEO